سولفات آلومینیوم

سولفات آلومینیوم چیست

سولفات آلومینیوم (Aluminium Sulfate) یا زاج سفید که در بعضی از صنایع با نام آلوم شناخته می شود یک ماده شیمیایی با فرمول Al2(SO4)3 که پس از اکسید آلومینیوم دومین ترکیب پر مصرف آلومینیوم می باشد. این ماده دارای جرم مولی ۳۴۲٫۱۵ گرم بر مول و شکل ظاهری جامد بلوری سفید است. در بازار سولفات آلومینیوم ۱۷ درصد و سولفات آلومینیوم ۲۴ درصد با برند های متفاوت موجود است.

آلوم در آب محلول است و کاربرد های عمده آن در تصفیه آب آشامیدنی، تصفیه پساب و تولید کاغذ است. این ماده به عنوان منعقد کننده جهت جدا سازی تقریبا تمام نا خالصی های موجود در آب شناخته شده است. وظیفه اصلی این ترکیب تامین یون های مورد نیاز جهت خنثی نمودن ذرات کلوئیدی موجود در آب می باشد تا امکان پیوستن این ذرات به یکدیگر به وجود آید.

سولفات-آلومینیوم
سولفات-آلومینیوم
خواص شیمیایی و فیزیکی
فرمول شیمیایی Al2(SO4)3
جرم مولکولی ۳۴۲٫۱۵ گرم بر مول
شکل ظاهری جامد کریستالی سفید و جاذب رطوبت
نقطه ذوب ۷۷۰ درجه سانتی گراد
چگالی (بی آب) ۲٫۶۷۲ گرم بر سانتی متر کعب
حلالیت در آب ۳۶٫۴ گرم در ۱۰۰ میلی لیتر آب، ۲۰ درجه سانتی گراد
حلالیت به مقدار کم در الکل و اسید های رقیق معدنی حل می شود.
ساختار کریستالی مونو کلینیک

سولفات آلومینیوم فرار و اشتعال پذیر نمی باشد، اما به شدت اسیدی می باشد. وقتی به صورت محلول با آب ترکیب شود حالت اسیدی پیدا کرده و PH آن می تواند به کمتر از ۲ برسد که در صورت تماس با پوست ممکن است موجب سوختگی شیمیایی یا در تماس با فلزات سبب خوردگی آن ها شود. بنابراین پیشنهاد می شود هنگام کار با این ماده دستورالعمل های ایمنی کار با مواد شیمیایی را رعایت کنید. همچنین توصیه می شود، برای نگهداری و انتقال محلول آن از ظروف و اتصالات پلیمری و یا مقاوم در برابر خوردگی استفاده شود.

سولفات آلومینیوم به ندرت به صورت خالص و بی آب یافت می شود. این ماده به شکل های مختلف آبدار می شود.که معمول ترین این شکل ها ۱۲ آبه و ۱۴ آبه است.

سولفات آلومینیوم در دانه بندی های مختلف و در رطوبت های مختلف عرضه می شود.

پودری

کریستالی

مخلوط پودری و کریستالی

کاربرد سولفات آلومینیوم

صنعت تصفیه آب و فاضلاب

بیشترین کاربرد این ماده استفاده در فرایند تصفیه آب است. در فرایند تصفیه آب، آلوم موجب به هم چسبیدن و انعقاد (Coagulation) ناخالصی ها به صورت ذرات بزرگ‌تری می شود. این ذرات بزرگ در پایین حوضچه تصفیه به راحتی ته نشین می کنند یا از طریق فرایند فیلتراسیون از آب جدا می شوند. این فرایند، لخته سازی یا انعقاد سازی نامیده می شود. استفاده از انعقاد کننده های پایه آلومینیومی ممکن است منجر به افزایش اندکی در سطح آلومینیوم آب های تصفیه شده شود، اما با توجه به میزان انعقاد کننده به کار رفته این سطح مشکلی برای سلامت مصرف کنندگان ایجاد نمی کند. البته استفاده نا مناسب و بیش از حد سولفات آلومینیم ممکن است موجب آلودگی آب گردد. گاهی از خاصیت لخته سازی سولفات آلومینیوم، به منظور منعقد کردن ذرات و در نتیجه شفاف کردن آب استخرها نیز استفاده می گردد ولی در این بخش باید به میزان مصرف بسیار دقت کرد.

صنعت رنگرزی

از حدود ۲۰۰۰ سال قبل از خاصیت تثبیت کنندگی سولفات آلومینیوم استفاده می شده است. زمانی که زاج سفید به مقدار زیاد در آب خنثی یا کمی قلیایی حل شود، رسوب ژل مانند هیدروکسید آلومینیوم در پایین ظرف ته نشین می کند. در رنگ رزی و چاپ بر روی لباس، این رسوب به ثبات رنگ بر روی الیاف لباس از طریق غیر محلول کردن رنگدانه ها، کمک می کند.

کشاورزی

با توجه به اسیدی بودن سولفات آلومینیوم در بعضی از موارد کشاورزان به منظور کاهش PH زمین کشاورزی از این ماده استفاده می کنند. در هنگام ترکیب آلوم با خاک سولفات هیدرولیز شده و رسوب سولفات آلومینیوم هیدروکسید و محلول اسید سولفویک تشکیل می شود.

بعضی از گل ها نسبت به PH خاک واکنش نشان داده و تغییر رنگ می دهند که بعضی از پرورش دهندگان با استفاده از این موضوع نسبت به تغییر رنگ آن ها اقدام می کنند.

صنعت بهداشتی آرایشی: تا سال ۲۰۰۵ به دلیل خاصیت آنتی باکتریال سولفات آلومینیوم از این ماده در تولید برخی از مواد ضد تعریق استفاده می شده است.

صنعت چرم: یکی از روش های دباغی استفاده از زاج سفید به همراه کربنات سدیم می باشد.

کپسول آتش نشانی: برای تهیه فوم خاموش کننده آتش بی کربنات سدیم و سولفات آلومینیوم را ترکیب کرده که از واکنش آن ها فوم و دی اکسید کربن تشکیل می شود.

از کاربرد های دیگر سولفات آلومینیوم می توان جلوگیری از رشد جلبک در استخرها، کود های شیمیایی، کاتالیست های شیمیایی را نام برد.

کاربرد سولفات آلومینیوم
کاربرد سولفات آلومینیوم

روش تولید سولفات آلومینیوم

روش های مختلف تولید بر اساس واکنش اسید سولفوریک با ترکیبات حاوی آلومینیوم می باشند. دو روش مرسوم برای تولید سولفات آلومینیوم به شرح زیر می باشند:

روش اول: سولفات آلومینیوم را می توان از طریق افزودن آلومینیوم هیدروکسید ( Al(OH)3 ) به اسید سولفوریک ( H2SO4) ) بر اساس واکنش زیر تولید می شود:

۲Al(OH)3+3H2SO4 → Al2(SO4)3+6H2O

روش دوم: همچنین با گرم کردن آلومینیوم فلزی در محلول سولفوریک اسید نیز می توان سولفات آلومینیوم را تولید کرد:

۲Als+3H2SO4 → Al2(SO4)3+3H2

مخاطرات کار

در صورتی که سولفات آلومینیوم بلعیده یا استنشاق شود خطرناک است، استنشاق آن باعث سرفه و نفس تنگی می گردد. در اثر تماس سولفات آلومینیوم با چشم یا پوست، احساس سوزش، خارش،قرمزی و درد به وجود می‌آید. خوردن یا بلعیدن سولفات آلومینیوم، باعث سوزش شدید در معده و روده ها می شود. فردی که سولفات آلومینیوم را خورده است ممکن است دچار اسهال و استفراغ و تهوع گردد. در صورت اضافه کردن آب به سولفات آلومینیوم، سولفوریک اسید شکل می‌گیرد که این ماده به دلیل خاصیت اسیدی در صورت تماس با پوست باعث سوزش و یا سوختگی شیمیایی می گردد.

نحوه ایمن حمل و نقل و نگهداری

سولفات آلومینیوم به علت pH پایینی که دارد و همچنین اسیدی که در محصول وجود دارد از خورندگی ضعیفی برخوردار است از این جهت توصیه می شود لوله ها، اتصالات و کلیه ظروفی که در مجاورت محلول این ماده قرار دارند از جنس مواد پلاستیکی، فایبرگلاس، فولاد ضد زنگ یا دیگر مواد مقاوم باشند.

سولفات آلومینیوم باید در محلی خشک و خنک و درون بسته بندی دوجداره نگهداری شود و با سایر مواد مخلوط نشود. چون تمامی کریستال ها زمانی که در دمای بالا و تحت فشار قرار بگیرند حالت کریستالی خود را از دست داده و شیرابه از محصول خارج می شود و کریستال‌ها به یکدیگر می چسبند.به دلیل اینکه این ماده جاذب رطوبت هوا است، برای نگهداری پودرها مکان نگهداری حتماً باید خشک باشد و ضمناً تحت فشار قرار نگیرند در غیر این صورت دانه های پودر به یکدیگر چسبیده و تشکیل کلوخه می‌دهند. باید مراقب بود سولفات آمونیوم خیس نشود چراکه این ماده آب را جذب می کند و باعث می شود سطوح آن لغزنده و لیز شود. ممکن است پس از تخلیه مقدار کمی سولفات آلومینیوم در ظروف نگهداری باقی بماند. بنابراین باید پس از تخلیه ظرف نگهداری باید آن را به دقت تمیز شده و با مقدار زیاد آب شست و شو داده شود. در صورت لزوم برای خنثی سازی اثر سولفات آلومینیوم باقی مانده می توان از کربنات سدیم یا آهک استفاده نمود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *